Het risico is dat de nieuwe taken niet binnen de overgedragen rijksbudgetten kunnen worden uitgevoerd. Onderstaand worden de risico's per transitie nader toegelicht. Het onbekende terrein en de nieuwe doelgroepen brengen risico’s met zich mee die zich moeilijk laten vertalen. De uitvoering van de jeugdhulp en de verschillende taken die vanuit de AWBZ zijn overgedragen zijn nieuw voor de gemeente. Ook bij de Participatiewet komen nieuwe doelgroepen op ons af. Bovendien hebben we te maken met forse bezuinigingen.
Het rijk heeft voor de Wmo en de Jeugdwet nieuwe objectieve verdeelmodellen ontwikkeld die gefaseerd ingevoerd zijn per 2016. Dit levert voor jeugdhulp zoals verwacht een stevig tekort op. Ook bij de Participatiewet is een extra korting doorgevoerd.

Beheersmaatregel

Door een goede monitoring van budgetuitputting te organiseren houden we continu zicht op de uitgaven, zodat we snel kunnen bijsturen wanneer dit nodig is. Daarnaast is een bestemmingsreserve transities sociaal domein gecreëerd (samenvoeging van een drietal bestaande reserves ter hoogte van bijna € 2 miljoen) om overgangskosten in de eerste jaren te kunnen opvangen. Bij de jaarrekening 2015 is € 2 miljoen aan deze reserve toegevoegd. Dit positieve saldo is relatief gezien de forse taakstelling voor komende jaren. Na een ingroei periode van drie jaar zouden de rijksmiddelen structureel toereikend moeten zijn. Ook in deze jaarrekening 2016 wordt een bedrag aan de reserve toegevoegd.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Nee, in 2016 zijn de uitgaven binnen de begroting gebleven. Dronten ontvangt over de hogere uitgaven op de regionale jeugdzorg een bijdrage uit het solidariteitsfonds binnen de centrumregeling.

Risico’s transitie Wmo/AWBZ

Toelichting

De transitie Wmo/AWBZ bevat onder meer de volgende risico’s:

• Het aantal inwoners dat een beroep doet op de Wmo neemt toe;
• Meer gebruik van duurdere zorg dan verwacht;
• Juridische risico’s (bezwaarschriften/uitspraken Centrale Raad van Beroep);
• Onvoldoende gebruik van voorliggende algemene voorzieningen;
• Toename van verwarde mensen in schrijnende omstandigheden;
• Toename van ontregelde huishoudens van mensen met verstandelijke beperkingen en/of geestelijke gezondheidsproblemen;
• Faillissement zorgaanbieders.

Beheersmaatregel

• Een deel van ons budget reserveren we voor onvoorziene uitgaven in een stelpost;
• Door de contractering te baseren op kostprijzen betalen we de werkelijke kosten in plaats van de kosten op historische grondslag;
• Opgedane ervaringen worden verwerkt in de inkoopovereenkomsten 2017;
• Professionals worden getraind in systemisch en relationeel werken. Door de eenduidige toegang en werkwijze werken we integraal, vraag- en resultaatgericht. Oplossingen worden meer gevonden in het sociaal netwerk en algemene voorzieningen. We werken samen in het, waar nodig, opstellen van één plan van aanpak voor ondersteuning en zorg van inwoners.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Het financiële risico is in 2016 afgenomen door stijgende budgetten. Maar omdat vanaf 2018 weer een daling van het budget wordt voorzien is dit niet structureel.

Risico’s Jeugdwet

Toelichting

Met het gefaseerd doorvoeren van het objectieve verdeelmodel in 2016 neemt het financiële risico bij de Jeugdwet behoorlijk toe. Bij de Jeugdwet is er naast het financieel risico (ontoereikend budget) ook sprake van de volgende risico's:

• Juridisch risico: bezwaren en knelpunten PGB's;
• Sociaal risico: uitvoering van beleid geeft niet de gewenste resultaten of leidt tot ongewenste resultaten. Wij volgen in deze beleidsperiode de uitvoering intensief. Ook leggen wij het beleid niet in beton vast, maar zijn wij bereid op basis van de praktijk het beleid tussentijds aan te passen.
• Faillissement zorgaanbieders: De gemeente contracteert aanbieders via de methode bestuurlijk aanbesteden. Wij sturen op een breed palet aan aanbieders om risico te spreiden zodat ingeval van faillissement andere aanbieders de cliënten kunnen overnemen en continuïteit van zorg voor onze inwoners zoveel mogelijk gegarandeerd wordt.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Nee, de uitgaven Jeugdwet blijven in totaal binnen de begroting, mede door de compensatieregeling op de hogere uitgaven regionale zorg en lagere uitgaven PGB's.

Risico’s Participatiewet / herstructurering SW-bedrijf

Toelichting

De financiële kaders van de Participatiewet bevatten onder meer de volgende risico’s: de doelgroep wordt groter, vanwege de recessie doen meer mensen een beroep op bijstand en de beschikbare re- integratiemiddelen lopen terug (oplopend tot 21% in 2018). Het Wsw-budget maakt vanaf 1 januari 2015 onderdeel uit van het Participatiebudget. Ook dit brengt risico’s met zich mee, omdat de beschikbare middelen voor mensen met een Wsw-indicatie omlaag gaan, de pensioenkosten fors stijgen door het stopzetten van nieuwe instroom, de huidige omzet van het SW-bedrijf onder druk staat en het rijk geen herstructureringsfaciliteit meer beschikbaar stelt. In de kadernota 2014 is aangegeven dat de uitvoering van de Participatiewet binnen de door het rijk beschikbaar gestelde kaders dient plaats te vinden. Een uitzondering hierop zijn de genoemde eventuele exploitatietekorten die gedurende de herstructurering periode 2013-2017 van het SW-bedrijf IMpact zijn benoemd.
In het beleidsplan TSD is voor de Participatiewet een knip gemaakt tussen de jaren 2015 - 2016 en de periode vanaf 2017. Dit in afwachting van de resultaten van de business case uitvoering Participatiewet/ WSW. Inmiddels is berekend dat de business case om te beginnen circa € 70.000 oplevert. Deze bijdrage aan de begroting van de Participatiewet is niet voldoende om het tekort op te lossen. Dit vraagt naar  alle waarschijnlijkheid om een heroverweging van het beleidsplan TSD – deel Participatiewet.

Beheersmaatregel

Binnen het project Participatiewet richt 1 onderdeel zich op de business case Participatiewet samen met IMpact en de gemeente Kampen (zie onderstaande toelichting bij sociale werkvoorziening). Daarbij wordt ook meegenomen of er een werkvorm mogelijk is voor de uitvoering van de Wsw en Wwb waarbij we binnen de financiële kaders van de Participatiewet kunnen blijven zodat er meer budget beschikbaar blijft voor re-integratie van de brede doelgroep.
Op grond van het projectplan Participatiewet worden maatregelen uitgewerkt die kunnen leiden tot een heroverweging van het beleidsplan TSD-deel Participatiewet. Bij die maatregelen worden de risico’s benoemd en afgewogen.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan:

Nee, in 2016 zijn de kosten participatie (excl. Wsw) binnen het budget gebleven.

Risico op  bijdrage in exploitatietekort werkvoorzieningschap Impact

Toelichting

IMpact voert de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) uit voor de gemeenten Kampen en Dronten via een gemeenschappelijke regeling. Deelnemende gemeenten dragen naar rato bij aan een eventueel exploitatietekort. Dronten draagt 25% van de tekorten van IMpact. Vanaf 2011 staat de gemeente garant voor geldleningen van IMpact bij de BNG. Voor die  garantstelling heeft Dronten een 1e hypotheek gevestigd op de bedrijfslocatie van IMpact in Dronten. Dit risico is onder garantstellingen opgenomen.
Ter voorbereiding op de Participatiewet heeft IMpact het Ondernemingsplan 2013 – 2017 opgesteld. Dit plan bouwt verder aan het gekozen scenario door de beide gemeenten; arbeidstoeleidingsbedrijf dat allianties aangaat met bedrijven. In dit plan is een meerjarenbegroting opgenomen. IMpact had begroot het jaar 2016 af te sluiten met een verlies van € 678.000. De gemeenten Kampen en Dronten hebben dit tekort bevoorschot in de verhouding 75%-25% om een liquiditeitstekort in 2016 te voorkomen.

Beheersmaatregel

De gemeenten volgen en beoordelen de ontwikkelingen bij IMpact kritisch o.a. middels maandrapportages. Daarnaast houdt de gemeente zich aan de beleidskaders die ten grondslag liggen aan het gekozen ontwikkelscenario voor Impact: arbeidstoeleidingsbedrijf met allianties. De herstructureringsmaatregelen die IMpact vanaf 2012 invoert richten zich op het optimaliseren van dit uitvoeringsmodel. Dit houdt onder andere in dat de gemeente IMpact ook inzet voor de re-integratie van Wwb-ers. In 2014 is de visie op de uitvoering van de Participatiewet, Dronten@work vastgesteld. Deze visie leidt tot een aantal vervolgtrajecten. Eén daarvan is een business case waarin o.a. gekeken wordt hoe de gemeente de Wsw in de toekomst wil uitvoeren en wat de rol van IMpact hierin is. Daarbij wordt ook meegenomen of er een werkvorm mogelijk is voor de uitvoering van de Wsw en de Wwb waarbij we binnen de financiële kaders van de Participatiewet kunnen blijven. In de business case trekken we samen op met IMpact en de gemeente Kampen.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Ja, het exploitatieresultaat van IMpact voor 2016 komt uit op € 686.000 negatief. Het tekort van IMpact valt hiermee iets hoger uit dan de extra bijdrage die beide gemeenten hebben gedaan. Voor Dronten was deze bijdrage € 169.500 welke in de exploitatiebegroting 2016 als eenmalige last is meegenomen.

Risico inkomensdeel P-wet

Toelichting

Er kunnen begrotingstekorten ontstaan bij hogere uitgaven voor het inkomensdeel P-wet zonder dat daar extra rijksinkomsten tegenover staan. In 2014 werden de effecten van het op slot gaan van de Wsw en Wajong zichtbaar. De instroom van de doelgroep met een zorgperspectief nam toe. Gelijk met de instroom van nieuwe doelgroepen die voorheen in de Wajong en Wsw terecht kwamen, is in 2015 de berekeningssystematiek voor de BUIG aangepast.
Voor 2015 en 2016 is de uitkering flink lager uitgevallen. Voor beide jaren loopt een bezwaar tegen de hoogte van de uitkering, waarvan de basis voor de berekeningsgrondslag niet overeenkomt met onze gegevens. Tekorten tot en met 5 procent zullen binnen de eigen begroting opgelost moeten  worden.  Voor tekorten tussen de 5 en 10 procent geldt een bijdrage van 50%.

Beheersmaatregel

In 2013 is een overschot op het inkomensdeel P-wet ontstaan dat in de bestemmings-reserve inkomensdeel is gestort. Voor incidentele overschrijdingen wordt deze bestemmingsreserve ingezet. Deze reserve is echter niet toereikend om meerjarige tekorten op te vangen.
In de uitvoering zetten we optimaal in op de poortwachtersfunctie, arbeidsbemiddeling en handhaving om instroom te beperken en uitstroom te bevorderen en daarmee de uitgaven op het inkomensdeel te beperken.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

De uitgaven op het inkomensdeel zijn 17.000 euro hoger en dit verschil kan gedekt worden uit de bestemmingsreserve inkomensdeel.

Risico precariobelasting nutsnetwerken

Toelichting

Het Rijk heeft al meerdere malen aangegeven de precariobelasting op nutsnetwerken te willen verbieden. In februari 2016 is een wetsvoorstel ingediend waarbij uitgegaan wordt van een overgangstermijn van 10 jaar voor gemeenten die precariobelasting op nutsnetwerken heffen. In februari 2017 is het voorstel in de Tweede Kamer behandeld en grotendeels overgenomen. De verwachting is dat de regelgeving in 2017 definitief wordt aangepast. De overgangstermijn is door de Tweede Kamer teruggebracht naar 5 jaar waarin nog maximaal het tarief 2016 kan worden opgelegd. Ingaande 2022 is er dan sprake van een structureel lagere opbrengst ten opzichte van 2016 van ruim 900.000 euro.

Beheersmaatregel

Op basis van het door de Tweede kamer aangepaste wetsvoorstel wordt nagegaan op welke wijze we de komende 5 jaar omgaan met precariobelasting. Dit mede in relatie tot de ontwikkelingen binnen het lokale belastinggebied.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Nee, de wetswijziging is nog niet vastgesteld en kent een overgangstermijn van 5 jaar ingaande 2017.

Risico Uitkeringen van het rijk

Toelichting

De algemene uitkering gemeentefonds is afhankelijk van de rijksuitgaven (samen de trap op en samen de trap af) en van wijzigingen in het verdeelmodel van de algemene uitkering. Forse kortingen kunnen leiden tot een meerjarig niet sluitende begroting.

Beheersmaatregel

In de Programmabegroting 2015 zijn bezuinigingsvoorstellen doorgevoerd om het begrotingstekort 2015 en 2016 af te dekken. Omdat de meerjarenraming sluitend is zijn verdere bezuinigingsmaatregelen nu niet nodig.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Nee, de algemene uitkering is bij de septembercirculaire 2016 in positieve zin bijgesteld waardoor de uitkering hoger uitvalt dan begroot. De uitkering Sociaal Domein is hierin niet meegenomen. De kortingen en financiële effecten daarvan zijn bovenstaand benoemd onder het risico transities Sociaal Domein.

Risico regelgeving Vpb en BBV

Toelichting

Door wijzigingen in de BBV kunnen o.a. minder rentekosten en algemene kosten worden doorgerekend aan de grondexploitaties. Per 1 januari 2016 is de Wet modernisering Vpb-plicht overheidsondernemingen (hierna Vpb) in werking getreden. In april 2016 is het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) gewijzigd.
De wijzigingen hebben negatieve gevolgen voor onze begroting. Een deel van de effecten op onze meerjarenbegroting is doorgerekend en in de slotrapportage 2016 verwerkt. Ondanks dat met name de Vpb al in werking is getreden en de wijzigingen van de BBV zijn vastgesteld, zijn de exacte effecten van al deze wijzigingen nog moeilijk te bepalen. Dit is ook in een raadsbrief in februari 2016 met de raad gedeeld. Het nadelig effect van de overige wijzigingen is op dit moment moeilijk in te schatten. We gaan uit van een maximaal effect van 200.000 euro structureel.

Beheersmaatregel

In de loop van 2017 verwachten we een beter beeld te hebben op de effecten van de overige wijzigingen in het BBV en vanuit de Vpb.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan:

Ja, het nadelige effect over 2016 is in deze jaarrekening verwerkt. De structurele effecten worden in de voortgangsrapportage 2017 meegenomen.

Risico grondexploitatie: risico op tekorten voor algemene dienst

Toelichting

Wanneer tekorten en afwaarderingen in de grondexploitatie niet binnen de algemene reserves van de grondexploitatie kunnen worden opgevangen, dient vanuit de algemene reserve een aanvulling plaats te vinden op de algemene reserve Grondexploitatie. De stand van de reserve grondexploitatie per 1-1-2016 bedraagt € 1 miljoen. De woningmarkt vertoont een licht herstel. Dit is ook verwerkt in het  woningbouwprogramma dat in juni 2016 is vastgesteld (woonvisie 2016-2021). Bij de uitgifte van de bedrijventerreinen zien we de effecten van het huidige lichte economisch herstel nog niet terug in de verkoop van bedrijfskavels.
De gewijzigde voorschriften van de BBV en de daaruit volgende noodzakelijke beheermaatregelen voor complexen met een looptijd langer dan 10 jaar vormen een aanzienlijk risico. Ook de gevolgen van de invoering van de Wet op de Vennootschapsbelasting (VpB) zullen een negatief effect hebben op de geprognosticeerde resultaten. Bij het opstellen van de slotrapportage 2016 en de perspectiefnota 2017 (bij de jaarrekening 2016)  zijn deze effecten financieel verwerkt. In november 2016 is een nieuwe nota grondbeleid aan de raad aangeboden waarin de wijzigingen BBV en VpB zijn verwerkt.

Beheersmaatregel

Grondexploitaties worden zowel bij de slotrapportage als bij de jaarrekening geactualiseerd en er wordt strak gemonitord op de voortgang en financiële stand van zaken. Indien tussentijds substantiële wijzigingen voordoen, worden deze indien nodig aan de gemeenteraad voorgelegd ter besluitvorming. Woningbouwprognoses worden periodiek bijgesteld. In 2014 is een aantal maatregelen genomen om een negatief resultaat op grondexploitaties te beperken. Ook zijn de parameters voor opbrengst- en kostenstijging voor de periode 2013-2017 aangepast. In juni 2016 is de woonvisie 2016-2021 vastgesteld met een indicatief woningbouwprogramma van 250 woningen per jaar.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

Ja, over 2016 is het resultaat op de grondexploitaties 2,6 miljoen (negatief) waarvan 1,7 miljoen (positief) door afwikkeling complexen en 4,3 miljoen (negatief) door onder andere verhoging van de voorziening Poort van Dronten als gevolg van aangescherpte regelgeving BBV.

Risico leges omgevingsvergunningen

Toelichting

In 2012 is geconstateerd dat de inkomsten op leges omgevingsvergunningen (activiteit bouw) achterbleven. Ook de wetswijziging in november 2014 voor vergunningsvrij bouwen heeft tot een lager aantal aanvragen in 2015 geleid.

Beheersmaatregel

Bij de legesverordening 2016 is besloten de legestarieven omgevingsvergunningen voor 3 jaar (2016-2018) met 10% te verhogen waarmee de maximale kostendekkendheid van deze leges beter wordt benaderd en de inkomsten beter aansluiten bij de begroting.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan

In 2016 zijn de inkomsten iets lager dan begroot (1.027.000 t.o.v. 1.100.000 begroot). Daarmee zijn de inkomsten wel hoger dan in 2015 toen de inkomsten nog incidenteel zijn af geraamd. Dit komt o.a. door een aantal grote bouwactiviteiten in 2016.

Risico kosten ICT

Toelichting

In 2013 is het ICT beheer aanbesteed. De aanbesteding past binnen de budgetten die bij het informatiebeleidsplan 2013-2017 zijn toegekend. Op het gebied van ICT gaan de ontwikkelingen snel en worden steeds hogere eisen gesteld. Het risico blijft aanwezig dat de komende jaren zowel incidenteel als structureel hogere kosten ICT noodzakelijk zijn. Naast financiële risico's speelt bij ICT ook het risico informatieveiligheid.

Beheersmaatregel
De manager IM (informatiemanagement) is verantwoordelijk voor beheersing van de ICT budgetten. In 2013 is een ICT-adviesgroep ingesteld die zich richt op ontwikkelingen en prioritering van ICT. In 2017 wordt een nieuw meerjarig informatiebeleidsplan opgesteld waarbij ook extra middelen worden aangevraagd.
Het informatieveiligheidsbeleid is in juli 2014 door het college vastgesteld. In december 2015 is het informatieveiligheidsplan vastgesteld, waarmee invulling wordt gegeven aan het borgen van informatieveiligheid vanuit de risicoscan die in 2015 is uitgevoerd.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan?

Nee, de overschrijding op het ICT budget van 40.000 euro is binnen de bedrijfsvoerings budgetten opgevangen.

Risico programma dienstverlening/BRP

Toelichting

Er is een risico op hogere lasten als gevolg van ontwikkelingen in het "Nationaal Uitvoeringsprogramma dienstverlening en e-overheid (i-NUP) en aanvullende eisen van het rijk. Een ontwikkeling waarvan de financiële impact op dit moment nog onduidelijk is betreft de modernisering GBA (Basisregistratie Personen = BRP). De gevolgen van dit risico zijn deels structureel en deels incidenteel. De landelijke implementatie van BRP is door het rijk uitgesteld tot 1 juli 2018 waarbij eerst de zogenaamde koploper gemeenten kunnen aansluiten en alle gemeenten uiterlijk in 2020 aangesloten moeten zijn.

Beheersmaatregel

Egem-I en de uitvoering van NUP is ondergebracht in het programma dienstverlening. De programmamanager is verantwoordelijk voor monitoring van het beschikbare budget. Wat betreft de voorbereiding op het BRP wordt in 2017 het proces binnengemeentelijke levering persoonsgegevens geoptimaliseerd om de aansluiting op BRP soepel te laten verlopen.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan?

Nee, een deel van het programmabudget is in verband met nog niet uitgevoerde werkzaamheden overgeheveld naar 2017.

Risico personeel

Toelichting

Afgelopen jaren zijn een 3-tal ambtenaren in hun woonplaats wethouder geworden. Deze ambtenaren zijn met politiek verlof. Op het moment dat zij geen wethouder meer zijn, kunnen zij weer aanspraak maken op een functie bij de gemeente. Aangezien hun functies inmiddels weer zijn ingevuld, worden zij op dat moment boven-formatief wanneer er geen passende functie beschikbaar is. Daarnaast zijn 3 collega's voor een langere periode gedetacheerd. Wanneer deze detachering wordt beëindigd is het ook onzeker of op dat moment een passende functie voor deze collega's beschikbaar is.

Beheersmaatregel

Op het moment dat een collega aangeeft aanspraak te maken op de afspraken binnen het politiek verlof c.q. terugkeergarantie wordt gezocht naar een passende functie. wanneer geen passende functie beschikbaar is, wordt een traject van werk naar werk gestart waarbij een periode van 2 jaar geldt. Zonder resultaat wordt daarna een ww-traject gestart. We kiezen er op dit moment niet voor een voorziening te treffen, aangezien het zeer onzeker is of en wanneer iemand gebruik zal maken van de regeling.

Heeft het risico zich in 2016 voorgedaan?

Nee, in 2016 heeft niemand aanspraak gemaakt op terugkeer na politiek verlof of detachering.

Risico beheer openbare ruimte - vervallen

Toelichting

In 2016 is het beheerplan wegen geactualiseerd (2016-2020). Daarmee is het risico vanuit het vorige beheerplan vervallen. Ook is voor de hogere kosten van onkruidbestrijding in de begroting 2016 een extra budget opgenomen.